استاد فیض‌الله صفدرزاده حقيقي فرزند استاد مهدي خان يكي از پيشكسوتان هنر فرش دستباف اصفهان در سال 1321 در اصفهان مهد هنر و فرهنگ ايران متولد شد. او در خانواده‌ای که بيش از يک قرن فرش دستباف در آن موروثي است، پرورش يافت و به خاطر علاقه وافر به نقاشي و حرفه پدر، تحصيلات خود را در هنرستان هنرهاي زيباي اصفهان زير نظر مرحوم استاد رستم شيرازي در رشته مينياتور به پايان رساند از سوابق ایشان می‌توان به همکاري در سازمان ميراث فرهنگي ايران و مرمت و ترميم نقاشی‌های ابنيه تاريخي به همراه هيئت ايتاليايي اشاره نمود.
استاد صفدرزاده متولد سال ۱٣٢۱ و خالق تابلوی فرش جادۀ ابریشم بزرگترین تابلوفرش جهان و سفیر ماندگار هنر فرش ایران در چین بود که در این روز بر اثر عارضه قلبی جان به جان آفرین تسلیم کرد.
این استاد فرش دستباف از شاگردان عیسی بهادری و رستم شیرازی از استادکاران این حوزه در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان بود و علاوه بر فرش‌بافی در نگارگری و مرمت بناهای تاریخی نیز تبحر داشته است.
ایشان یک ماه پس از درگذشت برادر هنرمندش استاد یداله صفدرزاده حقیقی دعوت حق را لبیک گفت.
از این هنرمند ارزشمند و پیشکسوت هنر فرش دستباف بیش از ۶۰ اثر نفیس در هنر فرش بافی به جا مانده که از آن جمله می‌توان به آثاری همچون" بارگاه آسمانی امام رضا(ع)، شبستان مسجد وکیل شیراز و کاخ چهلستون اصفهان" اشاره کرد، که در گنجینه آستان قدس رضوی نگهداری می شود.
گفتگو با استاد
- به‌عنوان اولین پرسش، بفرمائید چه شد که در زمینه هنر دستباف وارد شدید؟
کار فرش در خانواده ما یک کار موروثي بوده است و من از سنین کودکی با انواع و اقسام کار تولید فرش آشنا شدم و چون به نقاشی نیز علاقه‌مند بودم به هنرستان هنرهای زیبا رفتم. آن زمان استاد عیسی بهادری رئیس این هنرستان بود و در همه زمینه‌های هنری مهارت داشت، بهترین شاگرد ایشان آقای جواد رستم شیرازی بود که در زمینه مینیاتور فعالیت می‌کرد و من شاگرد ایشان بودم. بعدازآنکه از هنرستان فارغ‌التحصیل شدم، به استخدام سازمان میراث فرهنگی درآمدم. آن زمان به مناسبتی قرار بود از طرف دولت ایران به هرکدام از مشاهير و سران كشورها هدیه‌ای داده شود و تصمیم گرفته شد تا پورترههاي آن مشاهیر بافته شود و از من برای این کار دعوت به عمل آمد که به پایان رساندن کار بافت این پرتره‌ها حدود 4 سال به طول انجامید که در کنار بافت آن‌ها فرشی را برای مجلس شورای آن زمان می‌بافتیم که حدود 5 سال زمان برد که 121 مترمربع بود. بعدازآن از سازمان میراث فرهنگی و فعالیت دولتی جدا شدم و در آن زمان از خدا خواستم به من توفیق بدهد تا دین خود را نسبت به فرهنگ و هنر این کشور ادا کنم.
- فکر می‌کنید در این راه تا چه حد به خواسته‌های خود رسیده‌اید؟
خدا را شکر تا حد زیادی به خواسته‌هایم محقق شده‌اند بااین‌حال علاقه ندارم به حدی متوقف شوم و همیشه درصدد ارائه کارهای جدیدی بوده‌ام که خدا را شکر در این زمینه 3 پسرم مرا یاری کرده‌اند و انشاء الله بعد از من این راه را ادامه می‌دهند و من از این بابت بسیار خوشحالم ولی باید بگویم تا حدی که در توانم بوده دین خود را نسبت به این کشور ادا نموده‌ام.
- آیا آرزویی داشته‌اید که تا به امروز برآورده نشده باشد؟
همواره آرزو داشتم در این شهر یک موزه تأسیس بشود تا بتوانم بسیاری از کارهایم را به آنجا هدیه کنم و این خواسته خود را بارها با مسئولین در میان گذاشتم و آن‌ها هم وعده هائی دادند ولی هر چه صبر کردم اقدامی در این زمینه صورت نگرفت. من به شهرهای زیادی در سراسر دنیا سفرکرده‌ام و همواره افسوس می‌خورده‌ام که ما باوجوداین ظرفیت بزرگ چقدر در این زمینه عقب هستیم و هنوز یک موزه که در شهر اصفهان به این کار تعلق داشته باشد نداریم.
- به نظر می‌رسد حمایت از صنایع‌دستی در درجه اول، به نفع خود دولت است بااین‌وجود به نظر شما چرا حمایت خوبی از صنعتگران صورت نمی‌گیرد؟
ببینید، امروز در دنیا پیراهن یک بازیگر یا هنرپیشه یا یک تابلوی نقاشی، چندین میلیون دلار به فروش می‌رسد و من خودم انسان‌های زیادی در سراسر دنیادیده‌ام که چنین پول‌هایی خرج می‌کنند ولی متأسفانه هنوز نتوانسته‌ایم به این افراد ارزش فرش ایرانی را بفهمانیم چراکه باره‌ها دیده‌ام فرش‌های قدیمی ایرانی باقیمت‌های بسیار پائینی به فروش می‌رسند و علت آن این است که خیلی‌ها تصور می‌کنند این فرش با ماشین بافته‌شده است و ارزش این را نمی‌دانند و این مسئولیتی است که بر عهده دولت است که به‌وسیله‌ی برگزاری نمایشگاهی متعدد ارزش فرش ایران را به دنیا بشناساند.
- آیا تابه‌حال، برای تحقق این خواسته پیشنهادی به مسئولین داده‌اید؟
در دوران ریاست جمهوری حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی، یک‌بار از من برای سخنرانی دعوت کردند و من آنجا خطاب به رئیس‌جمهور گفتم که امروز طرح‌های فرش‌های ما را کشورهای دیگر سرقت کرده‌اند و به نام ایران می‌فروشند و پیشنهاد دادم که از طرف دولت المپیادی تحت عنوان المپیاد فرش دریکی از کشورهای اروپائی برگزار شود تا به‌واسطه‌ی این المپیاد مشخص شود کسانی که طرح‌های ایران را سرقت کرده‌اند، از خودشان هیچ طرح و ایده‌ای نداشته‌اند و کارشان در حقیقت یک سرقت هنری است ولی متأسفانه اقدامی صورت نگرفت.
- برای حمایت از شاغلین در این رشته، شما چه انتظاری از دولت دارید؟
به نظرم یکی از بهترین کارهای که دولت درزمینهٔ فرش می‌تواند انجام دهد این است که کارگران قالی‌باف را بیمه کند چراکه بسیار انگیزه‌بخش و تأثیرگذار است و یکی از افتخارات خود من هم این است که در حال حاضر بالای 20 نفر کارگر بازنشسته بیمه دارم که هم‌اکنون از زندگی‌شان لذت می‌برند و خدا را شکر در رفاه هستند و این برای من بسیار باعث خوشحالی است.
- همکاری سازمان صنایع‌دستی را به چه صورت می‌بینید؟
همکاری‌ها آن‌طور که بایدوشاید و توقع هست نیست هرچند سازمان کارهای خوبی هم انجام داده است.
- گویا این رشته هم‌اکنون در دانشگاه نیز برای خود جایگاهی دارد، شما تا چه اندازه کسانی را که در فضای دانشگاهی با این رشته آشنا شده‌اند را موفق دیده‌اید؟
بارها در نمایشگاه‌های مختلف کارهای کسانی که علاقه‌مند بوده‌اند و وارد این رشته شده‌اند را دیده‌ام که کارهای بسیار خوبی ارائه می‌دهند و امیدوارم روزبه‌روز کارهایشان بهتر هم بشود.
- به نظر می‌رسد امروز فرش‌های ماشینی به لحاظ داشتن قیمت پائین تر به یک رقیب جدی برای فرش‌های دستباف و یک معضل برای کسانی که از این راه امرارمعاش می‌کنند تبدیل‌شده است، به نظر شما چاره چیست؟
بله همین‌طور است، شما می‌بینید که متأسفانه هر طرحی را که ما امروز می‌زنیم فردای همان روز ماشینی آن طرح هم به بازار آمده است اما اگر هنرمند یک ذهن خلاق داشته باشد هیچ‌گاه به مشکل برنمی‌خورد و ناامید نخواهد شد.
- کارهای شما و برند شما از سایر طرح‌ها بسیار متفاوت و جدید است،شما طرح‌های کاریتان را از کجا می‌گیرید؟
عمدتاً از ابنیه تاریخی کشور در کارهایم استفاده می‌کنم تا وقتی کاری به خارج از ایران رفت هم معرف میراث فرهنگی ما باشد و هم معرف هنر قالی‌بافی.
- با توجه به سفرهای متعدد شما به کشورهای اروپائی و کشورهای توسعه‌یافته و شناخت شما از جوامع آن‌ها، طرح‌های سنتی تا چه حد آنجا مورد استقبال قرار می‌گیرد؟
درزمینهٔ فرش باید بگویم از آنجائی که طراحی ساختمان‌ها یک طراحی مدرن شده است و آرایه‌گرها نیز به دنبال فرش‌های متناسب با این ساخت جدید هستند فلذا هنرمندان ایرانی باید بتوانند در پاسخ به این نیاز با حفظ طرح سنتی فرش یک صورت مدرن به کارهایشان بدهند تا کارهایشان بیشتر موردپذیرش و استقبال قرار بگیرد.
- آیا خود شما در این زمینه قدمی برداشته‌اید؟
در بیشتر کارهایم، سعی‌ام بر این بوده اصالت فرش ایرانی را حفظ کنم و درعین‌حال با به کار بردن نوآوری و خلاقیت، طرح هادی خلق کرده‌ام که پیش‌ازاین مشابه آن کار نشده است و از طرفی هم هیچ‌کدام از کارهایم به‌هیچ‌وجه فرنگی نبوده است.
- آیا در انجام طرح‌هایتان اساتید دیگری هم با شما همکاری دارند؟
بله، دو نفراز اساتید بهنام آقایان استاد نوروز حفیظی و استاد جعفرقلی فداکار که هر دو از دوستان هستند بنده را در طرح‌ها یاری می کن‌اند و من به همکاری با آن‌ها مفتخرم.
گفت‌وگو از وحید عالم
منبع: روزنامه اصفهان زیبا